| |
Alcoholisme, een verward kluwen
Wat alcoholisme is tracht Dr. Ansoms te omschrijven vanuit een
verhelderend schema dat
hij uit zijn ervaring puttend samenstelde. (met verhelderend
bedoel ik het schema, niet dat alcoholisme eenvoudig of helder te
interpreteren valt) Ook de gedachten
van Jellinek en deze uit 'De vicieuze cirkels volgens Van Dijck'
waren inspiratiebronnen. De titel van
zijn boek omschrijft heel
accuraat en inspirerend van wat alcoholisme is!
"Als
de kringloop draaikolk wordt"
Heb je het beeld voor ogen van de vergevorderde aftakelende
chronische alcoholist, de dagelijkse dronkaard? Dit beeld is erg
negatief, men denkt aan wilszwakke, amorele, half-delinquente en
gemarginaliseerde personen. Ze bestaan en zijn misschien erg
leerzaam als voorbeeld maar ze zijn zeker niet representatief voor
de grote meerderheid onder de alcoholisten of mensen met een
drankprobleem.
Wegens dit beeld wordt echter het alcoholprobleem langer verborgen
gehouden door de alcoholist en zijn omgeving. (Uit persoonlijke
naam zou ik iedere belangstellende willen aanraden om een open
vergadering bij te wonen van de Anonieme Alcoholisten, je kan ze
daar bij bosjes vinden en vaststellen hoe ze er in werkelijkheid
kunnen uitzien) Historisch was deze moraliserende, negatieve
weerklank vroeger nog veel erger en het is nog niet zo heel lang dat
men benadrukt dat alcoholisme een ziekelijk gebeuren is. Vooral
Jellinek heeft dit ziektebeeld
gepropageerd. Hij was een Amerikaanse socioloog die zich in
belangrijke mate liet inspireren door de pas opgerichte AA-beweging
(1935). Dr. Ansoms onderschrijft de studie van Jellinek en komt
tevens tot het besluit dat indien iemand de vraag stelt: 'ben ik
alcoholist of niet?' het niet enkel volstaat om te kijken hoeveel en
hoe dikwijls iemand drinkt, soms is dit zelfs niet helemaal
relevant. Meer fundamenteel zijn de manier waarop men drinkt; zijn
'vrijheidsgraad...' tov het drinken, het niet in staat zijn om
'weinig' te drinken.
Als info, klik hier voor enkele begrippen opgesteld door de
Wereldgezondheidsorganisatie (WGO)
Het invoeren van het ziekteconcept ivm alcoholisme bracht in elk
geval meer begrip en hulpverlening teweeg. Dit betekent echter
helemaal niet dat de alcoholist zich volledig mag verschuilen achter
het alibi: "ik ben ziek", ziek zijn is geen synoniem van niet
verantwoordelijk zijn. Vooral in verband met het herstel is het
belangrijk te wijzen op de persoonlijke verantwoordelijkheid van de
alcoholist.
In het schema komen de verschillende vormen van drinken naar voor
als functie van hun vrijheidsgraad, gaande van normaal sociaal drinken tot vergevorderd chronisch alcoholisme.
We zien dat alcoholisme een zeer complex gebeuren is waarbij
zowel biologische, farmacologische als puur psychosociale factoren
zeer negatief op elkaar ingrijpen, zowel bij het ontstaan als het
verloop en de gevolgen van alcoholisme. Het ganse
verslavingsgebeuren heeft een progressieve evolutie waarbij na enige
tijd oorzaak en gevolg nog moeilijk van elkaar te onderscheiden
zijn.
Preventie-mogelijkheid situeert zich voornamelijk ter hoogte
van de ontstaansfactoren en bij het begin van de toxicomane
evolutie.
Curatief moet ingegrepen worden tijdens de verdere evolutie
en zeker bij de gevolgen.
Het schema deelt zich verder in onder:
a- Het middel
b- Het milieu
c- De mens
De ontstaansfactoren.
In functie van de drinkgewoonten kan men de mensen in vier
groepen indelen; de geheelonthouders, een overgrote meerderheid
sociale drinkers, een belangrijke groep excessieve drinkers (zonder
daarom verslaafd te zijn) en tenslotte een zeker percentage
verslaafde drinkers of alcoholisten. De individuele consumptie van
alcohol en de wijze waarop iemand drinkt wordt bepaald door een
samenspel van talrijke factoren die men klassiek probeert te
rangschikken onder drie noemers, de factoren gekoppeld aan het
middel, het milieu en de mens. Het zijn de drie grote M's (terug)
Toxicomaan gedrag
De zeer uiteenlopende ontstaansfactoren kunnen niet alleen in de
beginfase maar ook in het later
alcoholistisch drinken zeker verschillen veroorzaken. Andere
mechanismen, zowel van biologische als psychologische aard,
zijn verantwoordelijk voor de procesmatige evolutie met nogal
stereotype karakteristieken. Eén van de grote verdiensten van
Jellinek bestond er juist in dat hij getracht heeft dit verloop te
beschrijven volgens vier fasen.
De ideeën van Jellinek zijn nog steeds van enorme betekenis, niet
alleen voor het verder wetenschappelijk denken over alcoholisme maar ook
de AA-filosofie is in belangrijke mate gekoppeld aan dit ziekteconcept.
Uiteindelijk blijven we natuurlijk geconfronteerd met het feit dat
er heel wat verschillende drinkpatronen bestaan, zowel bij de
verslaafde als bij de niet-verslaafde drinkers.
(terug)
De gevolgen
Uit het schema blijkt dat de gevolgen te situeren zijn op drie
niveaus, dit betekent niet dat ze bij alle alcoholisten op
gelijkmatige manier verdeeld zijn. Regelmatig ontmoeten we
alcoholisten die enorm veel psychosociale problemen hebben
opgestapeld zonder bijzondere lichamelijke of biochemische
afwijkingen te hebben. Anderzijds zijn er talrijke
alcoholisten die gedurende jaren in stilte excessief gedronken
hebben, of bij wie het drinken nooit gepaard ging met storend
gedrag, en die dan plots tekens gaan ondervinden van reeds
vergevorderd leverlijden. In functie van de meest opvallende
gevolgen wordt men naar verschillende hulpcentra gekanaliseerd
(medisch, sociaal-psychiatrisch of zelfs juridisch) wat verder
stigmatiserend kan werken.
(terug)
Besluit
Alcoholisme is een zeer complex probleem. Niet alle drankproblemen
zijn onmiddellijk te interpreteren in het kader van
alcoholverslaving. De juiste begrenzing is echter niet altijd
gemakkelijk aan te geven. Er zijn verschillende graden van
alcoholistisch drinken te onderscheiden. Op een bepaald moment
geraken oorzaken en gevolgen evenwel onontwarbaar met elkaar
verweven, het vormt een kluwen waarin de verslaafde alcoholist
volkomen gevangen zit. Zonder hulp van anderen zal hij zich daar nog
moeilijk uit kunnen redden en, zoals wij verder wel zullen zien, is
de onthouding dan een eerste voorwaarde.
Dr. Stan Ansoms
Zie ook: de oplossing
© 1988 De Nederlandse boekhandel |
 |
gedachte |
 |
Het is geen schande ziek te zijn, wel er niets aan te doen...
|
 |
|
Bemerking van Ansoms:
Even wil ik ook ingaan op de vrij hypocriete houding die de
gemeenschap aan-neemt tov het alcoholpro-bleem in zijn geheel. Wanneer
men ergens dit thema aanraakt denkt men spontaan dat het gaat over
de eerder be-perkte groep van duidelijk verslaafde drinkers. Welnu,
dat is zelfbedrog. Het alcoholvraagstuk beperkt zich niet alleen tot het probleem
van alcohol-verslaving in de strikte zin. Ook de niet-verslaaf-de drinker kan zichzelf
of anderen enorm benade-len. Denken wij bijvoor-beeld maar aan de talrijke
verkeersongevallen waar-bij alcoholgebruik of mis-bruik op één of andere wijze tussen kwam.
Bovendien wil ik aanstip-pen dat de meeste alcoholisten zich
jarenlang als sociale drinker wisten te handhaven. En verder zou ik
de vraag willen stellen wie binnen de groep van sociale drinkers (en
iedereen denkt dat hij daartoe behoort) de meeste kansen heeft om te
evolueren naar alcohol-isme? Wij hebben daartoe geen duidelijke
kreteria. De laatste tijd heeft men veel belangstelling voor de
zogenaamde 'High risk' groepen. (toenemend alcoholgebruik bij
jongeren). Globaal genomen menen wij dat in een maatschappij als de
onze niemand mag denken dat hij met het alcoholvraagstuk niets te
maken heeft.
|
