Ik schreef reeds dat de alcoholist als het ware gevangen zit in een systeem van ontkennen en rationaliseren. Hij zit vast in een aantal vicieuze cirkels waarbij alcohol zeer centraal staat, tegelijkertijd doel en middel is. Op gedragsniveau gaat dit gepaard met geringe frustratietolerantie, prikkelbaarheid, agressieve gedragsuitschieters, leugenachtigheid en vergaande afhankelijkheid. Hij houdt zich recht aan schijnwaarden en lijdt uiteindelijk onder een zeer negatief zelfbeeld, hij voelt zich een mislukkeling, een verliezer. Tegen deze verstarring, deze nevenpersoonlijkheid die geleidelijk aan zo gegroeid is, botst men op wanneer men psychotherapeutische hulp aanbiedt. Wil men de alcoholist helpen in zijn streven naar nieuw perspectief dan zal men deze verstarring moeten doorbreken, deze nevenpersoonlijkheid afbouwen. Dit kan onder meer geprobeerd worden door informatie en meerdere confronterende gesprekken.
Ergens verwacht men natuurlijk dat hij toegeeft alcoholist te zijn. Zelfs al heeft hij wel een vaag gevoelen dat er met zijn drinken iets mis is dan nog zal hij zichzelf niet gemakkelijk als dusdanig bestempelen. Dit heeft te maken met de vele misopvattingen en de stigmatiserende sfeer rond dit probleem. Dus ook aan de alcoholist zelf moet men duidelijk maken wat eigenlijk het verschil is tussen het zogenaamd sociaal drinken, excessief drinken en werkelijk alcoholistisch drinken. Hij moet informatie krijgen over het normale verloop, de te verwachten gevolgen van dergelijk drinkpatroon en de wijze waarop er gewerkt kan worden naar een oplossing. Dit alles kan hem in groepsverband aangeboden worden onder vorm van zogenoemde motivatiegesprekken. Tegenover deze algemene theoretische gegevens kan men dan de concrete feiten van zijn persoonlijke drinkcarrière en actuele situatie plaatsen.
Aldus zal hij bij zichzelf herkennen wat hij wellicht vermoedde maar nooit als dusdanig durfde bekennen. Alhoewel men met nuchtere, zakelijke gegevens confronteert zal dit ook emotioneel een belangrijk vertrekpunt worden. Men is hard en duidelijk in verband met de feiten (het alcoholisme en de gevolgen) maar tegelijkertijd geeft men blijk van begrip voor de menselijke problematiek en onderlijnt men dat er wel degelijk andere mogelijkheden zijn. Hij moet niet langer de rol van verliezer blijven spelen. 'Motiveren' betekent dus niet alleen dat men de alcoholist aanmoedigt om op te houden met drinken: de klemtoon valt eerder op het aanbieden van een alternatieve oplossing, het uitnodigen en stimuleren om zich in te zetten voor andere doelstellingen. Daarom immers spreek ik over 'hermotiveren'. Men kan verwachten dat die motivatie toeneemt wanneer de alcoholist zelf zijn doel vastlegt, in vrijheid zijn keuze kan maken tussen verder drinken of zoeken naar alternatieve oplossingen. Hij moet er zich goed van bewust zijn dat het uiteindelijk neerkomt op een vrije keuze. Dit alles werd grotendeels in de oriëntatiefase voorbereid via objectieve informatie en confronterende gesprekken, terwijl het in het verdere therapeutische programma meer individueel en concreter wordt uitgewerkt.